Trong khi, ngành lúa gạo đang gặp khó vì xuất khẩu giảm cả về lượng và chất thì những ràng buộc về hạn điền và giấy phép xuất khẩu lại vô hình trung thêm “trói chân” đối với ngành.
Nghị định 64/CP ngày 27/9/1993 của Chính phủ đã quy định mức hạn điền vùng miền
Hạn điền nhỏ làm khó nông dân
Hiện nay, Việt Nam có gần 9,3 triệu hộ trồng lúa trong tổng số 15 triệu hộ nông dân. Tuy nhiên, hiện có đến 85% số hộ trồng lúa có diện tích dưới 0,5ha, ngay cả ở vùng chuyên canh lớn nhất là ĐBSCL cũng có đến 38,4% số hộ trồng lúa có diện tích dưới 0,5ha. TS Trần Văn Khởi - Phó giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho rằng, theo quy định, hạn điền trong sản xuất lúa hiện nay là 3ha, điều này có vẻ mâu thuẫn với quy định cho phép chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp. Có những nông dân ở ĐBSCL sở hữu hàng trăm hecta đất nông nghiệp, tuy nhiên do vướng quy định hạn điền nên họ buộc phải nhờ người đứng tên. Điều này vô hình chung làm khó họ khi họ có nhu cầu thế chấp đất để vay vốn mở rộng sản xuất. Bên cạnh đó, quy định muốn mua đất nông nghiệp phải có chứng nhận có tham gia sản xuất, điều này là không phù hợp vì người ta có thể mua đất để tổ chức sản xuất. Do vậy cần xóa bỏ hạn điền đối với người có nhu cầu mua đất để sản xuất như vậy chúng ta mới mong có được những cánh đồng mẫu lớn, có được sự liên kết giữa doanh nghiệp, nông dân và nhà nước trong việc cung ứng chuỗi giá trị lúa gạo - ông Khởi chia sẻ.
Chọn doanh nghiệp to, bỏ doanh nghiệp nhỏ ?
Năm 2010, Chính phủ ban hành Nghị định 109/NĐ-CP/2010 đặt ra những điều kiện có tính siết chặt hơn đối với hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo nhằm giảm bớt các đầu mối xuất khẩu, tránh hiện tượng tranh mua, tranh bán. Chia sẻ với DĐDN TS Đào Thế Anh - Phó Viện trưởng Viện Cây lương thực, thực phẩm kiêm GĐ Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hệ thống nông nghiệp cho rằng, hệ quả của chính sách này là tập trung xuất khẩu vào một số doanh nghiệp lớn, loại bỏ các doanh nghiệp nhỏ vì khó đáp ứng được hai điều kiện trên. Tuy nhiên, chính sách này không đạt được mục tiêu liên kết nhà xuất khẩu với nông dân, thay vào đó vô hình trung tăng cường thêm tầng lớp thương lái giữa nông dân và các doanh nghiệp xuất khẩu. Vì theo ông Anh, việc tập trung xuất khẩu vào một số ít doanh nghiệp khiến các doanh nghiệp lớn có xu hướng tìm các thị trường xuất khẩu các lô lớn các loại gạo chất lượng thấp với giá rẻ thay vì tìm kiếm xuất khẩu tại các thị trường ngách các loại gạo có chất lượng cao, với giá bán cao hơn. Như vậy sẽ tăng tính độc quyền và hạn chế sự năng động của khu vực tư nhân cũng như các DNNVV.
Còn với quan điểm của doanh nghiệp, ông Trần Mạnh Báo - Tổng giám đốc Công ty CP Giống cây trồng Thái Bình cũng đồng tình cho rằng, nên bỏ phép giấy phép xuất khẩu, ai bán được cứ tham gia, phải mở rộng thị trường chứ không thể tự trói chân mình như hiện nay. Cách đây 10 năm, từng có quy định phải có giấy phép nhập khẩu giống lúa, nhiều doanh nghiệp đề xuất bỏ và từ đó thị trường giống lúa phát triển rất mạnh. Ngoài ra, cần thiết phải bỏ hạn điền trong sản xuất lúa, đồng thời tổ chức lại sản xuất, vì hiện nay quy trình sản xuất của ta không giống ai. Cần quy hoạch rõ vùng nào phục vụ an ninh lương thực, vùng nào dành cho xuất khẩu để xây dựng cơ sở hạ tầng phù hợp, không để tình trạng trăm nhà trăm kiểu như hiện nay. Đơn cử như vùng chuyên canh lúa lớn nhất cả nước, ĐBSCL, hiện hạ tầng sản xuất của vùng này rất kém, tôi phải đi 4 phương tiện (ô tô, xe ôm, xuồng, đi bộ) mới đến được ruộng khảo nghiệm. Hạ tầng như vậy làm sao sản xuất lớn được ? - ông Báo dẫn chứng.
Mai Thanh (Diễn đàn doanh nghiệp)
Không có nhận xét nào: