Từ vỏ tôm, tép tới lục bình

Cách đây hơn 20 năm, khi ngành công nghiệp chế biến tôm xuất khẩu nước ta mới phát triển, chuyện xử lý phế phẩm từ tôm từng là vấn đề rất nan giải. Phần dùng được của tôm, tép (phần thân) được đông lạnh xuất khẩu, còn phần không dùng được (vỏ, đầu, đuôi…) thải ra được xem là “phế phẩm”, phải đổ bỏ.

Ảnh minh họa

Một nhà máy chế biến tôm mỗi ngày thải ra hàng chục tấn “phế phẩm” từ tôm, phải chở đổ bỏ xuống sông, vừa tốn kém chi phí, vừa gây ô nhiễm nước sông. Nếu “phế phẩm” chậm trễ chở đi đổ bỏ, sẽ gây mùi hôi thối, sinh dòi, làm ảnh hưởng đến môi trường sống chung quanh nhà máy.

Sau đó, những người nông dân chăn nuôi thử lấy loại “phế phẩm” này cho vịt ăn, họ thấy vịt “khoái khẩu”, mau lớn; vịt đẻ cho trứng to, chắc… Vậy là họ đến nhà máy chế biến tôm xin “phế phẩm”, sau đó là mua với giá rẻ. Khi có nhiều người chăn nuôi tranh mua “phế phẩm” này, giá bán nhích dần lên, nhà sản xuất có khoản thu nhập đáng kể từ “phế phẩm”. Sau đó nữa, một số nhà đầu tư nước ngoài lập dự án sản xuất chitin từ vỏ tôm để phục vụ ngành công nghiệp dược trên thế giới. Đến lúc ấy, vỏ tôm, tép “quý như vàng”, trở thành nguồn thu quan trọng của nhà sản xuất. Nhiều nhà máy sản xuất chỉ cần lời được phần “phế phẩm” là đạt yêu cầu.

Sông rạch miền Tây có nhiều lục bình. Thời gian gần đây do đường bộ phát triển, giao thông thủy ít dần, lục bình càng có điều kiện phát triển mạnh mẽ, phủ kín nhiều sông rạch, gây trở ngại đối với đời sống của người dân và với hệ sinh thái. “Nạn” lục bình đã nhiều lần xuất hiện trong các cuộc họp HĐND tỉnh Long An.

Sở KHCN Long An đã được UBND tỉnh giao triển khai thực hiện Dự án “Ứng dụng các kết quả khoa học và tiến bộ kỹ thuật để xử lý lục bình tại Long An”. Theo đó, sẽ trang bị máy vớt lục bình thế hệ mới nhằm vớt lục bình. Đối với với các khu vực kênh rạch nhỏ mà máy vớt không vận hành được hoặc vận hành khó khăn, dự án sẽ huy động nguồn lực từ dân để vớt lục bình, đồng thời tham gia thực hiện mô hình làm biogas, ủ phân hữu cơ vi sinh và trồng nấm rơm từ công thức phối trộn rơm rạ và lục bình…

Ở các huyện Giồng Riềng, Gò Quao (Kiên Giang), lục bình cũng phát triển đầy sông rạch. Nhưng các địa phương này không phải tốn kém chi phí để “diệt” lục bình. Nhiều người dân đã biết khai thác nguồn lợi kinh tế từ cây lục bình, giúp cho nhiều bà con thoát nghèo, vươn lên ổn định cuộc sống. Thậm chí ở đây bà con còn phải mua thảm lục bình của người khác để sơ chế làm nguyên liệu bán cho các cơ sở chế biến hàng thủ công mỹ nghệ xuất khẩu. Chỉ riêng ấp Vĩnh Thành (xã Vĩnh Phú, huyện Giồng Riềng) đã có gần 100 hộ khai thác lục bình, có gia đình cả nhà sống từ nghề này.

Liệu sẽ có lúc người dân đồng bằng tranh nhau khai thác lục bình vì nó mang lại hiệu quả kinh tế cao, như đã từng xảy ra với vỏ tôm, vỏ tép?

Kỳ Quan (Báo Lao Động)