Công bố cho... có

Chuẩn bị cho việc thu hoạch và tiêu thụ lúa vụ hè thu 2015 ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Bộ Tài chính mới đây đã ban hành công văn số 9494/BTC-QLG về việc công bố giá mua thóc định hướng vụ hè thu 2015.

Ảnh minh họa

Để làm được việc này, các chuyên gia của Bộ Tài chính đã phải căn cứ vào hàng loạt văn bản nghị định của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo, phải căn cứ vào kết quả điều tra giá thành lúa hè thu năm 2014 của UBND các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, rồi căn cứ vào phương pháp tính giá thành sản xuất lúa kế hoạch của thông tư liên tịch số 23/2015/TTLT-BTC-BNNPTNN ngày 12.2.2015 giữa Bộ Tài chính và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hướng dẫn phương pháp điều tra, xác định chi phí sản xuất, tính giá thành sản xuất lúa hàng hóa các vụ sản xuất trong năm và phải thống nhất được với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Tóm lại, sau hàng loạt quy trình tính toán, cơ quan này cũng đã xác định được một con số, và lấy đó làm giá thành sản xuất lúa kế hoạch và mua lúa định hướng đối với vùng Đồng bằng sông Cửu Long vụ hè thu 2015.

Nhìn vào cách mô tả tính toán nêu trên, có vẻ con số này rất rắm rối, phức tạp. Nhưng cũng theo cách giải trình trong công văn số 9494/BTC-QLG, con số này được xác định chỉ là mức giá lúa bình quân tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Theo đó, địa phương có giá thành lúa thấp nhất là tỉnh Cà Mau có giá lúa chỉ là 3.133 đồng/kg, còn địa phương có mức giá lúa bình quân cao nhất là Long An với mức giá 4.977 đồng/kg. Sau khi cộng lại, chia trung bình thì ra giá thu mua lúa định hướng là 4.099 đồng/kg (?).

Theo chỉ đạo của Bộ Tài chính, căn cứ vào mức giá thành sản xuất lúa kế hoạch vụ hè thu 2015 nêu trên, các cơ quan có thẩm quyền, các doanh nghiệp, cá nhân sẽ phải thực hiện mua lúa với giá định hướng đảm bảo mức lãi tối thiểu cho người sản xuất lúa vụ hè thu 2015. Theo đó, để đảm bảo mức lãi tối thiểu cho nông dân là 30% thì giá thu mua lúa ở khắp vùng Đồng bằng sông Cửu Long phải là hơn 5.328 đồng/kg.

Tuy nhiên, việc công bố mức giá định hướng nêu trên chỉ là việc làm cho… có, bởi đã từ lâu ở vùng đất này giá lúa thu mua do thương lái quyết định chứ đâu phải mệnh lệnh hành chính. Đầu vụ thương lái đặt mua giá cao, nhưng khi vào vụ thu hoạch rộ, giá tụt xuống thấp. Thậm chí, thương lái đặt cọc mua lúa đầu vụ, nhưng khi không có đầu ra, họ bỏ cả tiền cọc vì giá lúa xuống thấp.

Còn theo bà con nông dân, chuyện được mùa rớt giá là điều xảy ra thường xuyên, lúa càng trúng vụ, giá càng hạ nhanh, chẳng thấy cơ quan nào định hướng cho thương lái hay bà con nông dân phải mua, phải bán theo giá nào để có lãi. Thương lái thu mua theo giá nào, bà con nông dân phải bán theo mức giá đó.

Việc tồn tại quá nhiều tác nhân trung gian trong chuỗi giá trị gạo tại ĐBSCL đang dẫn đến chi phí các công đoạn trung gian cao và giá trị gia tăng phân chia bất hợp lý, làm giá gạo mua của nông dân thấp trong lúc giá gạo trên thị trường nội địa không hề thấp. Tình trạng nêu trên đang làm giảm năng lực cạnh tranh của hạt lúa trên thị trường.

Còn theo ý kiến của những người “trong cuộc”, thay cho việc định giá lúa cùng với việc ấn định lợi nhuận trồng lúa 30% nêu trên, các cơ quan chức năng hãy tìm cách mở rộng “đầu ra” cho hạt lúa, hoặc có những chính sách về cơ cấu cây trồng phù hợp ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long để nâng cao được chuỗi giá trị đích thực cho người nông dân nhằm thoát được cảnh thương lái ép giá bấy lâu.

Huy Bình (Báo Lao Động)