Ngày 15-4-2015, kết thúc thu mua tạm trữ 1 triệu tấn quy gạo vụ đông xuân 2014-2015 tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), trong 45 ngày triển khai thu mua, theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), các địa phương cơ bản hoàn tất chỉ tiêu tạm trữ. Trên thực tế, đa số nông dân đều bán được lúa, nhưng giá không cao. Chính sách tạm trữ lúa gạo đang đặt ra câu hỏi: Việc tạm trữ lúa gạo có lợi cho ai?
Hoàn thành chỉ tiêu
Bà Nguyễn Thị Kiều, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT TP Cần Thơ, cho biết: Cần Thơ có 22 doanh nghiệp (DN) được phân bổ chỉ tiêu 146.500 tấn quy gạo tăng 30.500 tấn so với thời điểm giao vào đầu tháng 3-2015. Ngoài ra, có 10 DN ngoài địa bàn được phân giao chỉ tiêu thu mua lúa vụ đông xuân tại TP Cần Thơ với 63.500 tấn quy gạo. Đến chiều ngày 15-4, các DN thông báo đã hoàn thành chỉ tiêu tạm trữ. Lúa tươi Jasmine 85 được DN mua với giá từ 4.900 - 5.000 đồng/kg, lúa tươi IR50404 giá 4.100 - 4.300 đồng/kg. Các DN tham gia liên kết bao tiêu các "cánh đồng lớn" chủ yếu thu mua lúa tươi cho nông dân, trong khi một số DN mua gạo trực tiếp từ các nhà máy, cơ sở xay xát để chủ động giảm áp lực khâu phơi sấy, xay xát". Theo bà Kiều, trong tuần, Sở NN&PTNT thành phố đã thành lập đoàn kiểm tra kết quả thu mua tạm trữ tại 14 DN chế biến, xuất khẩu gạo, kiểm tra lượng gạo tồn kho của công ty và lượng gạo thực tế thu mua tạm trữ để kịp thời tổng hợp, báo cáo về UBND thành phố, Bộ NN&PTNT.
Đến thời điểm này, tỉnh Tiền Giang thu hoạch dứt điểm gần 80.000 ha lúa đông xuân. Theo Sở NN&PTNT tỉnh Tiền Giang, đến ngày 8-4-2015, các DN mua tạm trữ với 91.000 tấn quy gạo, đạt 100% so với chỉ tiêu được phân bổ. Có 10 DN (7 DN trong tỉnh và 3 DN ngoài tỉnh được phân bổ chỉ tiêu. Theo đó, 7 DN trong tỉnh gồm: Công ty Lương thực Tiền Giang tạm trữ 32.000 tấn, mua lúa cho nông dân tại ruộng 4.475 đồng/kg; Công ty TNHH Việt Hưng 10.000 tấn, mua giá 4.490 đồng/kg tại kho; Công ty TNHH Phước Đạt 7.000 tấn, Công ty TNHH Phước Thành 2 mua 9.000 tấn, Công ty TNHH Song Thuận 10.000 tấn, Công ty Nông sản thực phẩm Tiền Giang 7.000 tấn, Công ty TNHH Tài Lộc Khang Thịnh Phát 3.000 tấn. Ngoài ra, 3 DN ngoài tỉnh là: Công ty cổ phần Mỹ Tường mua 7.000 tấn, Công ty cổ phần Lương thực Nam Trung Bộ mua 3.000 tấn, Tổng Công ty Nông nghiệp Sài Gòn mua 3.000 tấn và giá mua của các DN dao động từ 4.400 - 4.900 đồng/kg. Ông Cao Văn Hóa, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Tiền Giang cho rằng, chính sách mua tạm trữ là nhằm chia sẻ một phần gánh nặng của nông dân trong việc tiêu thụ thời điểm thu hoạch rộ. Chính sách tạm trữ sẽ khó tồn tại mãi khi hội nhập quốc tế, mà cần sự liên kết chặt chẽ từ khâu sản xuất đến xuất khẩu.
Nông dân huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang tất bật thu hoạch lúa đông xuân 2014 -2015. Ảnh: Nguyễn Sự
Ông Huỳnh Thanh Hoàng, Phó Giám đốc Sở Công thương tỉnh Hậu Giang, cho biết: "Ngày 15-4, có 4 DN gồm: Công ty Hoàng Long, Công ty XNK Kiên Giang, Gentraco và Công ty CP Lương thực Sông Hậu được phân giao chỉ tiêu mua tạm trữ 13.000 tấn quy gạo trên địa bàn tỉnh đã hoàn tất 100% chỉ tiêu". Theo ông Hoàng, so với thời điểm chưa triển khai thu mua tạm trữ, giá lúa gạo sụt nhưng khi triển khai mua tạm trữ thì giá bắt đầu tăng 100- 200 đồng/kg, cụ thể như lúa tươi thu mua tại ruộng đối với giống IR50404 có giá 4.200 - 4.300 đồng/kg, lúa dài có giá từ 4.550 - 4.600 đồng/kg, riêng lúa khô giá cao hơn 400 - 500 đồng/kg so với lúa tươi. Mức tăng này được giữ nguyên suốt thời gian mua tạm trữ và đến nay vẫn chưa giảm. Vụ lúa đông xuân 2014- 2015, trên địa bàn Hậu Giang diện tích lúa khoảng 80.000 ha, năng suất trung bình 7,6 tấn/ha và tổng sản lượng ước đạt trên 560.000 tấn lúa, trong đó lúa hàng hóa chiếm gần 80%, tuy nhiên chỉ tiêu phân giao chưa cao so với các địa phương khác.
Giá lúa vẫn thấp
Ông Nguyễn Văn Tranh, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Cà Mau, cho biết: "Cà Mau thu hoạch vụ đông xuân sớm hơn các tỉnh ÐBSCL nên chưa được hưởng lợi lớn từ chính sách tạm trữ". Vụ đông xuân năm 2014-2015, tỉnh Cà Mau xuống giống hơn 36.500ha và đã thu hoạch dứt điểm vào cuối tháng 3, năng suất trung bình 5,6 tấn/ha. Việc chậm thực hiện thu mua lúa tạm trữ làm ảnh hưởng đến thị trường tiêu thụ lúa gạo trên địa bàn. Ông Nguyễn Hoàng Lâm, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau, cho biết: "Do nhiều nguyên nhân, trong đó có chuyện bị thương lái ép giá nên lúa khô hiện khá thấp, chỉ 4.600 - 5.000 đồng/kg. Ông Cao Văn Giữ, Chủ tịch UBND xã Khánh Lộc, huyện Trần Văn Thời, bức xúc: "Qua tuyên truyền, người dân ai cũng nắm được chủ trương nhưng không đủ vốn để trữ lúa chờ giá. Ngay thời điểm mua lúa tạm trữ nhưng không thấy bóng dáng công ty đăng ký thu mua, giá lúa cũng không tăng hơn trước".
Câu hỏi đặt ra là: chính sách tạm trữ lúa gạo hằng năm có lợi cho ai? Nông dân, DN hay đối tượng thứ ba? Ông Nguyễn Văn Hùng, xã Bình Nghị, huyện Gò Công Đông, tỉnh Tiền Giang vừa thu hoạch xong 0,4ha lúa OM4900 và bán ngay tại ruộng, với giá 4.600 đồng/kg. Ông Hùng nhẩm tính: "Nhà nước đưa ra nhiều chính sách để người nông dân trồng lúa có lãi trên 30%. Nhưng thực tế, chiết tính chi tiết cho tất cả công đoạn canh tác lúa thì làm sao có lãi được vậy. Thực tế, vụ lúa đông xuân này sau khi trừ chi phí, nông dân chưa lãi tới 20% nữa".
Ông Lê Thanh Khiêm, Phó Giám đốc Công ty Lương thực Tiền Giang, cho biết, để tạm trữ 32.000 tấn quy gạo, DN phải vay 240,850 tỉ đồng từ 4 Ngân hàng thương mại. "Việc tạm trữ lúa gạo nhằm tiêu thụ hết lượng lúa trong dân. Sau khi tạm trữ, giá lúa gạo có nhích lên và nông dân bán được lúa, đó là những cái lợi của người nông dân. Còn đối với DN, nếu không có đầu ra, giá gạo có chiều hướng đi xuống mà hết thời gian được ưu đãi lãi suất thì DN cũng phải chấp nhận lỗ"- ông Khiêm nói. Là một trong những DN có tiềm lực xuất khẩu gạo của tỉnh, ông Nguyễn Văn Đôn, Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng, xã Hậu Thành, huyện Cái Bè cho biết, DN của ông cũng vay trên 86 tỉ đồng để mua tạm trữ 10.000 tấn gạo. Năm nay, thị trường lúa gạo tương đối trầm lắng và cũng chưa có dấu hiệu hồi phục. Nhưng với nhiệm vụ của mình, đơn vị cũng tham gia tạm trữ, nhằm giúp cho người nông dân tiêu thụ được lúa. Nếu tình trạng này kéo dài, khó khăn cho các DN cũng rất nhiều.
So với 5 đợt trước, đây là lần đầu tiên việc thu mua tạm trữ được triển khai sớm từ đầu vụ nhưng giá lúa vẫn chưa có lợi cho nông dân. Tạm trữ chỉ là giải pháp can thiệp thị trường tạm thời, không bền vững. Cần tìm ra giải pháp căn cơ hơn.
Nhóm PV- CTV Báo Cần Thơ
Không có nhận xét nào: