Nước ta có một lượng phụ phẩm có khả năng trồng nấm khá lớn như: rơm rạ, bã mía, mùn cưa… Tuy nhiên, thời gian qua chỉ một lượng nhỏ phụ phẩm này được dùng để trồng nấm. Sản lượng nấm cả nước chỉ đạt 250.000 tấn/năm, không đủ phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
Chúng ta đã bỏ qua cơ hội lớn biến phụ phẩm nông nghiệp thành tiền.
Quy mô sản xuất nhỏ lẻ
Mặc dù vùng ĐBSCL có điều kiện khí hậu thích hợp, nguồn nguyên vật liệu, nguồn nhân lực dồi dào, nhưng đến nay sản xuất nấm ở các địa phương này còn manh mún. Hiện nay, mỗi tỉnh, thành đều có ít nhất vài chục cơ sở trồng nấm, thậm chí có địa phương còn có hàng trăm cơ sở trồng nấm nhưng hầu hết các cơ sở trồng nấm này đều tồn tại ở dạng nhỏ lẻ.
Theo Cục Trồng trọt, hiện doanh nghiệp sản xuất nấm lớn nhất cả nước cũng chỉ có diện tích khoảng 8.000m2, còn những doanh nghiệp còn lại có diện tích bình quân khoảng 4.000m2. Đối với các cơ sở sản xuất nấm gia đình thì diện tích chỉ vài chục mét vuông nên việc thu gom đủ lượng nấm đảm bảo chất lượng và đủ số lượng để đáp ứng các đơn hàng xuất khẩu trong thời gian dài là rất khó.
Mặt khác, đến nay Việt Nam cũng chưa có nhiều nhà máy chế biến nấm đạt tiêu chuẩnnên xuất khẩu nấm Việt Nam còn khiêm tốn. Theo ông Phạm Văn Dư, Cục phó Cục Trồng trọt, trong những năm qua giá xuất khẩu nấm rơm muối của Việt Nam liên tục tăng cao. Cụ thể, giá xuất khẩu năm 2011 chỉ có 1.800 USD/tấn đã tăng lên 2.000 USD/tấn trong năm 2012 và đạt gần 2.500 USD/tấn trong năm 2013. Điều này cho thấy việc đầu tư mở rộng diện tích trồng nấm, cũng như xây dựng các nhà máy chế biến nấm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu có hiệu quả ngày càng cao.
Hàng năm, các nước trên thế giới cần tiêu thụ lượng nấm khoảng 20 triệu tấn với tốc độ tăng trưởng bình quân 3,5%/năm, trong đó các nước tiêu thụ nấm hàng đầu là Mỹ, Nhật, Đài Loan và các nước châu Âu. Đây là những cơ hội tốt để Việt Nam hoàn thành mục tiêu đưa kim ngạch xuất khẩu nấm đến năm 2015 đạt 150 - 200 triệu USD.
Nhiều lợi thế cạnh tranh
Nghề trồng nấm ở ĐBSCL chỉ thực sự phát triển khi thị trường xuất khẩu được khơi thông. Từ cuối những năm 80, xuất khẩu nấm chỉ đạt sản lượng khoảng 2.500 tấn thì đến năm 2002 đã đạt 40.000 ngàn tấn với giá trị dạt 40 triệu USD. Bên cạnh sự gia tăng xuất khẩu nấm rơm, nhu cầu tiêu dùng nấm nội địa cũng ngày càng lên cao.
Theo một doanh nghiệp chế biến nông sản xuất khẩu ở Cần Thơ, xuất khẩu nấm của nước ta gặp nhiều đối thủ cạnh tranh nhưng nhờ kỹ thuật chế biến giữ được chất lượng, phân loại thành từng cỡ đồng đều nên được khách hàng ưa chuộng. Hơn nửa, mùa vụ nấm ở Việt Nam cũng không trùng với những nước sản xuất nấm rơm lớn trong khu vực.
ĐBSCL không chỉ có nấm rơm, còn nhiều thứ vật liệu khác như mùn cưa, bã mía có thể trồng các loại nấm từ bình dân bán chợ đến cao cấp bán trong siêu thị như: nấm bào ngư, nấm kim châm, nấm trân châu, nấm mèo, linh chi…, trong đó các loại nấm cao cấp như: nấm kim châm, nấm ngọc bích, nấm đùi gà vua là những nấm ăn thơm ngon, hàm lượng protein cao gấp 3 - 6 lần so với các loại rau củ thông thường, chứa nhiều vitamin, chất khoáng và các loại acid amin thiết yếu nên có giá trị kinh tế rất cao.
Để giúp người trồng nấm tiếp cận dễ dàng với các loại nấm có giá trị cao, Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng và Dịch vụ Khoa học công nghệ tỉnh Tiền Giang đã tiến hành phân lập và thuần dưỡng được giống nấm kim châm, nấm đùi gà vua, nấm ngọc bích có nguồn gốc ngoại nhập và xác lập được quy trình, môi trường phân lập, môi trường nhân giống có thể áp dụng trong sản xuất. Đồng thời, Trung tâm cũng tìm ra được công thức trồng các loại nấm này trên nguyên liệu là mùn cưa hoặc mùn cưa phối trộn bả mía.
Từ nghề trồng nấm rơm, nông dân nhiều vùng nông thôn ở ĐBSCL đã biết tận dụng các phụ phẩm nông nghiệp bỏ đi để trồng nấm. Trồng nấm đơn giản, dễ làm nên đây được coi là nghề xóa đói giảm nghèo ở địa phương đối với hộ trồng nấm quy mô nhỏ, còn đối với những hộ có điều kiện tốt hơn thì có thể làm giàu với nghề trồng nấm.
TS Trần Nhân Dũng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Công nghệ sinh học (Đại học Cần Thơ) cho biết, vùng ĐBSCL có điều kiện khí hậu nhiệt đới nên việc đầu tư trồng nấm rất thuận lợi và có nhiều tiềm năng phát triển trong tương lai. Thời gian qua, Viện đã hoàn thành nghiên cứu một số dòng meo nấm địa phương và thực hiện chuyển giao kỹ thuật trồng nấm rơm, nấm mèo, nấm bào ngư cho một số địa phương ở Sóc Trăng, Đồng Tháp.
Thành Công/ Báo Công Thương
Không có nhận xét nào: