Xuất khẩu chè trong quý I/2014 giảm cả lượng và giá trị. Tổ chức lại sản xuất theo chuỗi giá trị, thay đổi tư duy xúc tiến thương mại là những giải pháp quan trọng để ngành chè sớm phục hồi, tạo được bước tiến mới.
Theo Bộ NN&PTNT, quý I/2014, lượng chè XK của cả nước ước đạt 24.000 tấn, giảm 15,4% giá trị đạt 37 triệu USD, giảm 13,8% so với cùng kỳ năm 2013.
Xuất khẩu sụt giảm
Nhìn chung, sản phẩm XK chè chủ yếu vẫn là chè đen, chè xanh, chè ô long, chè nhài, chè đen OTC… với các thị trường chủ lực là Đài Loan, Trung Quốc, Nga, Pakistan, Mỹ, Indonesia… Lượng XK tuy giảm nhưng giá chè nhích hơn so với cùng kỳ năm 2013, chỉ tính riêng 2 tháng đầu năm, giá chè XK đạt gần 1.600 USD/tấn, tăng 4,92% so với cùng kỳ năm 2013.
Ông Nguyễn Hữu Tài, Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty Chè Việt Nam (Vinatea) kiêm Chủ tịch Hiệp hội Chè Việt Nam (VITAS), cho rằng lượng chè XK trong quý I/2014 sụt giảm là do hiện nay chè mới bắt đầu bước vào vụ mới. Thông thường một vụ chè kéo dài từ khoảng tháng 4, kết thúc tháng 11. Lượng chè thu hoạch rộ nhất tập trung trong thời gian 3 tháng từ tháng 6 - 8. Chính vì vậy, lượng chè mà các DN XK là chè khô tồn từ năm ngoái chứ không phải của vụ năm nay.
Qua phân tích tình hình XK chè quý I/2014, ông Tài cho rằng tình hình kinh tế thế giới khủng hoảng cũng gây ảnh hưởng đến hoạt động XK nông sản của Việt Nam nói chung, XK chè nói riêng. Về bản chất, nhu cầu tiêu dùng chè ít khi có sự thay đổi nhưng chủ yếu là sự thay đổi của những công ty kinh doanh chè.
Thực ra, giá trị chè không lớn nhưng chi phí đầu tư cho khâu vận chuyển, nuôi hệ thống kênh phân phối rộng đã ngốn nhiều vào chi phí đầu vào của DN nên trong giai đoạn kinh tế khó khăn nhiều DN tự thu hẹp hoạt động kinh doanh nên họ nhập hàng ít hơn. Bên cạnh đó, khu vực tiêu thụ chè lớn của Việt Nam là Pakistan, Afghanistan có bất ổn về chính trị nên cũng ảnh hưởng đến kinh tế nên lượng chè nhập vào trong quý I cũng sụt giảm.
Trong khi nhiều mặt hàng nông sản của Việt Nam thâm nhập sâu vào thị trường EU thì mặt hàng chè của chúng ta vẫn chưa tiến mạnh vào thị trường này. EU cũng nhập chè của Việt Nam nhưng chủ yếu nhập về để tái chế rồi lại XK chứ không trực tiếp sử dụng.
Hai vấn đề cần đổi mới
Theo ông Tài, vấn đề của ngành chè Việt Nam cần giải quyết hiện nay là tổ chức lại sản xuất và thay đổi tư duy xúc tiến thương mại.
Mặc dù sản phẩm chè của Việt Nam đã xuất sang gần 70 quốc gia, lãnh thổ trên thế giới, nhưng thương hiệu chè của Việt Nam được ít người biết đến. XK chè của nước ta chủ yếu vẫn là xuất thô tới 90%, do đó giá luôn thấp hơn nhiều so với mặt bằng chung trên thế giới. Dẫn chứng về điều này ông Tài cho biết trên thế giới người ta bán chè chủ yếu nhờ thương hiệu.
Chẳng hạn như trà Lipton, trong mỗi túi trà lọc chi phí cho giá trị trà chỉ chiếm 15 - 20%, trong khi đó chi phí còn lại chủ yếu là dành cho bao bì, nhãn mác, xây dựng thương hiệu và thiết lập kênh phân phối. Chính nhờ sự đầu tư bài bản nên họ thu được lợi nhuận cao hơn hẳn. Chẳng hạn, trong 1 tấn chè họ đầu tư khoảng 120 triệu đồng tiền công đóng gói, tiền chè chỉ khoảng 80 triệu nhưng họ có thể bán 500 - 600 triệu đồng/tấn.
Mặt khác, không thể phủ nhận việc cơ giới hóa sản xuất, đưa máy móc vào thu hái chè giúp ngành chè tăng năng suất nhưng mặt trái của nó cũng khiến cho chất lượng chè sụt giảm. Trước kia chè được hái bằng tay chủ yếu là hái ngắn nên có khoảng 50 - 80% chè có chất lượng cao. Nhưng giờ hái bằng máy họ cắt dài, thu cả cuộng nên lượng chè chất lượng cao chỉ chiếm khoảng một nửa, thậm chí có nơi tỷ lệ này chỉ khoảng 25%.
Như vậy, do chè phẩm cấp thấp chiếm tỷ lệ cao nên khi bán đi, đơn vị tiền XK chia theo tấn bị giảm đi. Kinh nghiệm cho thấy chè càng sản xuất sạch, chất lượng cao càng được giá. Chẳng hạn DN chè Phú Đa từng sản xuất tới 70% lượng chè XK là chè sạch với 3 nhãn hàng cao cấp. Cả 3 nhãn hàng này có giá bán khoảng 45 - 50 triệu đồng/tấn, cao gần gấp đôi giá chè thông thường (khoảng 15 - 20 triệu đồng/tấn).
Một bất cập trong việc tổ chức xúc tiến thương mại hiện nay, theo ông Tài, là lãng phí mà chưa hiệu quả. Chẳng hạn Bộ Công Thương quy định tài trợ cho các DN của chúng ta đi xúc tiến thương mại 1 đoàn phải có tối thiểu 7 DN. "Theo tôi không nhất thiết như vậy, chỉ cần cử đại diện một DN hoặc người của hiệp hội có kỹ năng, nghiệp vụ XNK, mang theo cả 7 mẫu hàng của các DN khác cho họ xem là được. Làm được điều này sẽ đỡ rườm rà, tốn kém chi phí đi lại, sinh hoạt", ông Tài nói.
Mặc dù, quý I/2014, XK chè ảm đạm, sức tiêu thụ chậm nhưng tính chung cả năm, sản lượng chè sản xuất trong nước sẽ không có nhiều thay đổi, trong khi giá XK cũng khá ổn định. Có khả năng, năm 2014, kim ngạch XK vẫn sẽ tương đương năm 2013, khoảng 222 triệu USD. Bên cạnh đó, đơn vị nào tổ chức sản xuất tốt có vùng nguyên liệu ổn định, tuân thủ quy trình sản xuất an toàn, giữ được uy tín, chất lượng với khách hàng thì giá trị sản phẩm sẽ tăng. Đặc biệt đơn vị nào sản xuất chè Vietgap chắc chắn giá bán sẽ tăng lên.
Thu Hường/ Thời báo kinh doanh
Không có nhận xét nào: